Bijna vier jaar staat topman Frans van Houten aan het roer bij Philips, reeds vier keer moest hij slecht nieuws brengen aan beleggers. Ook het laatste kwartaal van 2014 was een zeperd. En dat terwijl Philips voor een cruciale strategische omwenteling staat.

Twee weken geleden kwam Philips met een waarschuwing: het slot van 2014 zou tegenvallen. Dat bleek dinsdag inderdaad het geval. Zowel de winst als het bedrijfsresultaat daalden met twee derde in vergelijking met een jaar eerder.

De waarschuwing vooraf kon niet voorkomen dat het aandeel Philips alsnog onderuit ging na de bekendmaking van de kwartaalcijfers. Philips verloor dinsdag bijna 6 procent van zijn waarde op de beurs. Want het concern had nog een onaangename verrassing in petto: de omzet nam met 2 procent af in het vierde kwartaal, wanneer je doet alsof wisselkoersen stabiel zijn gebleven.

De laatste drie maanden van 2014 sluiten een tegenvallend jaar af voor Philips. Het bedrijf ligt nu niet meer op koers om de doelen voor 2016 te halen, aldus topman Frans van Houten. De omzetgroei, het bedrijfsresultaat en het rendement op investeringen zijn 1 procentpunt lager dan de bedoeling was.

Het is de zoveelste tegenvaller voor Philips, dat te kampen heeft met de gevolgen van de crisis maar zelf ook fouten heeft gemaakt. Een overzicht.

22 juni 2011: winstalarm licht- en consumententak

Amper drie maanden na zijn aantreden als hoogste baas bij Philips schokt topman Frans van Houten de financiële wereld met een winstalarm. De winstmarge bij de consumentendivisie is verschrompeld, ondanks het afstoten van de verlieslijdende televisietak. Ook de divisie licht, die het jaar ervoor nog sterk presteerde, moet plotseling een tegenvaller incasseren.

Het winstalarm slaat in als een bom bij beleggers en analisten, met name omdat Philips nauwelijks duidelijkheid geeft over de aard van de problemen. SNS-analist Victor Bareno spreekt op dat moment van "een deuk in de geloofwaardigheid van Philips". Het aandeel duikelt bijna 9 procent omlaag. De tegenwind bij beide divisies noopt Van Houten tot extra kostenbesparingen.

10 januari 2012: winstalarm medische apparaten

De tweede winstwaarschuwing onder Van Houten. Dit keer is de tak voor medische apparatuur het zorgenkindje. Dat onderdeel had juist recessieproof moeten zijn, maar Philips' troef in bange dagen blijkt keer op keer niet immuun voor de malaise. Philips waarschuwt dat de marge in de laatste drie maanden van 2011 met zo'n 5 procentpunt is gedaald.

Ook zijn er nieuwe tegenvallers bij de lichttak, die na eerdere uitglijders al onder speciaal toezicht van Van Houten staat. Die stap was noodzakelijk na het abrupte vertrek van divisiehoofd Rudy Provoost. Onder meer het voorraadbeheer is niet op orde, geeft Philips aan.

8 juli 2014: winstalarm tegenvallers VS en China

Opnieuw presteert de medische tak niet naar behoren. De situatie is dermate nijpend, dat Van Houten divisiehoofd Deborah DiSanzo wipt en zelf de touwtjes in handen neemt. Managers van de gezondheidstak moeten voortaan rechtstreeks rapporteren aan de bestuursvoorzitter.

De omzet en winstgevendheid bij de divisie staan onder druk. Dat komt onder meer door de dure euro en de aarzeling bij Amerikaanse en Chinese ziekenhuizen om te investeren in nieuwe apparatuur. Maar ook het stilleggen van een fabriek voor scanapparatuur in Cleveland speelt Philips parten. Dat gebeurde op last van inspectiedienst FDA, die mogelijke fouten in het productieproces onderzoekt. Door de tijdelijke sluiting loopt Philips tientallen miljoenen aan winst mis.

13 januari 2015: winstalarm fabriek scanapparaten

De schade van de stillegging van de fabriek in Cleveland is veel hoger dan gedacht. Waar Philips oorspronkelijk uitging van 60 tot 70 miljoen euro aan gederfde winst, verwacht het nu 225 miljoen euro mis te lopen.

Het rapport van de Amerikaanse toezichthouder FDA is bovendien vernietigend. Ondanks waarschuwingen van de inspectiedienst lapte de fabriek de voorschriften voor medische apparatuur aan zijn laars en deed Philips willens en wetens zaken met partijen die afgekeurde onderdelen leverden. De problemen werden al in 2011 gesignaleerd, maar managers van Philips ondernamen geen actie.

De perikelen in Cleveland hebben een stevige weerslag op de operationele winstmarge, die daalt van 12,3 naar 4 procent van de inkomsten in de laatste drie maanden van 2014.

Bovendien meldt Philips dinsdag dat de productie van CT-scans in de Amerikaanse fabriek pas eind 2015 volledig op stoom zal zijn, een half jaar later dan het aanvankelijk voorspelde. Het Cleveland-schandaal werpt dus ook zijn schaduw over de resultaten van dit jaar.

Opdeling Philips

De tegenspoed bij Healthcare komt op het moment dat Philips zijn lichtdivisie wil verzelfstandigen en zich volledig wil richten op gezondheidstechnologie. De beslissing die topman Van Houten afgelopen jaar bekendmaakte, is feitelijk het eindstadium van een proces waarbij Philips zichzelf telkens kleiner heeft gemaakt.

In de jaren 1980 was Philips nog een conglomeraat met diverse activiteiten. Om de winstgevendheid te verhogen hebben opeenvolgende topmannen – van Jan Timmer en Cor Boonstra tot Gerard Kleisterlee – telkens minder renderende onderdelen afgestoten.

Van Houten wil de activiteiten voor medische apparatuur en consumentenproducten combineren en komt zelf aan het roer te staan van de nieuwe afdeling 'HealthTech'. De tegenslagen onder zijn leiding rechtvaardigen de vraag of Van Houten wel de gewenste kandidaat is om te bouwen aan een gezonde toekomst van Philips.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl